Trưng bày cụm tác phẩm điêu khắc – sắp đặt Bạch Đằng lần này, ngôn ngữ tạo hình của Lê Hữu Hiếu được thể hiện rõ trong cấu phần riêng biệt. Đó là sự nhuần nhuyễn của kỹ thuật kết cấu, của vật liệu, và của khao khát hướng đến sự vĩ đại. Nghệ sỹ sử dụng phong cách ước lệ đối với những nhân vật trong tác phẩm để ngợi ca mọi anh hùng của kỳ tích Bạch Đằng. Trong quan niệm của anh – con người là một phần của lịch sử, và bất kể người Việt Nam mà đã tham gia vào kỳ tích Bạch Đằng đều xứng đáng là những tượng đài. Hình tượng tối giản dù họ là nông dân, chiến sỹ, hay bá quan văn võ, tất cả được tôn cao, vững chãi, với tạo hình vai – lưng vuông vức, mạnh mẽ như những thân cây cổ thụ mọc lên từ đất. Dù triển lãm ngoài trời, hay giữa những bức tường cổ kính của khu triển lãm tại pháo đài Venice Arsenal lịch sử, khi người xem bước giữa những bức tượng khổng lồ trang nghiêm và vững chãi, cảm giác được che chở như từ hàng thế kỷ tỏa xuống đám đông. Tính đồng nhất và phi cá nhân của nhân vật phản chiếu góc nhìn của khán giả và người nghệ sỹ - khi nhìn lại vào quá khứ, mỗi chúng ta chỉ còn còn là hình bóng, và chỉ được nhớ đến nhờ việc chúng ta đã làm. Cách xử lý tạo hình này của Lê Hữu Hiếu đã góp phần đưa thêm chiều thời gian vào tác phẩm.

Khám phá, tìm tòi và xử lý vật liệu là một thế mạnh hầu như vô song của Hiếu. Anh say mê với những vật liệu đi cùng với người Việt ngàn đời nay. Gỗ mít sơn son thếp vàng, dây thừng, dây tời, xơ dừa, tơ tằm, áo tơi, vải đay. Là một nghệ sỹ, Hiếu không che dấu sự ngạo nghễ mong muốn cho tác phẩm của mình bền vững trăm năm. Chỉ những vật liệu của cha ông mà sự trường tồn đã chứng minh qua thời gian mới đủ sức thuyết phục Hiếu sử dụng cho tác phẩm của mình. Và khám phá vật liệu khắp mọi ngả đường của Tổ Quốc là niềm hân hoan vĩ đại, nuôi dưỡng cảm xúc của anh khi vật lộn hơn 5 năm với công trình này.

Điêu khắc và sắp đặt là những loại hình nghệ thuật giúp người xem tương tác sâu sắc hơn với tác phẩm. Ý tưởng nghệ thuật được phóng chiếu trong không gian ba chiều, tương đồng với không gian sống của chúng ta, giúp người xem thả trí tưởng tượng vào câu chuyện của nghệ sỹ. Với tác phẩm lớn Bạch Đằng, cảm nhận của khán giả còn được nâng lên một tầm cao hơn, bởi quy mô và kích thước đồ sộ của công trình. Bước đi giữa những bức tượng khổng lồ khắc những vần thơ của Hịch Tướng Sĩ, một người Việt Nam không thể không cảm thấy như đang đi dưới lòng sông thủa ông cha giữ nước, một thoáng choáng ngợp bao trùm giác quan, rồi nhường lại cho cảm xúc tự hào lịch sử thổi phồng lồng ngực, còn trái tim tràn ngập yêu thương lòng biết ơn.
Nghệ thuật, với mục đích và hình thái nguyên thủy nhất của khái niệm này, có nhiệm vụ gợi lên những khao khát cao cả trong con người, những khao khát hướng về đạo đức. Nghệ thuật cổ đại Hy Lạp, Ba Tư, Ấn Độ, Trung Hoa, Ai Cập đều dựa vào những công trình đồ sộ nhằm tôn vinh những giá trị xã hội cổ xưa. Thời hiện đại, điêu khắc lớn chỉ còn tồn tại ở quy mô cụm tượng đài, phù điêu quảng trường, những công trình cố định gắn với không gian cụ thể. Đây là lần đầu tiên một tác phẩm điêu khắc sắp đặt của một tác giả ở quy mô lớn như thế này được mang đến triển lãm đến cho công chúng Việt Nam. Nỗ lực đồ sộ này của Lê Hữu Hiếu được trở thành hiện thực nhờ kinh nghiệm của anh trong những lần triển lãm quốc tế, với hàng chục tấn tác phẩm được dựng lắp ở những nơi xa quê hương hàng nghìn dặm, tất cả chỉ nhờ vào tài tổ chức của chính nghệ sỹ.

Lê Hữu Hiếu, như một con tằm rút ruột nhả tơ, những sợi tơ mỏng mảnh mà bền chặt vững chắc không ngờ, linh hoạt năng động mà vẫn mang vẻ đẹp đa tầng, dù tách riêng hay dệt lên thành tấm lụa. Cũng như con tằm, đến với Việt Nam dù muộn nhưng lại bám rễ và nảy nở tỏa sáng trên những vạt phù sa sông Hồng, nước nổi An Giang, vạt ruộng hẹp xứ Quảng, Hiếu mang tư duy nghệ thuật lớn kinh điển của thế giới về gieo trồng trên mảnh đất màu mỡ của chất liệu dân tộc, tưới đẫm nước mưa của lịch sử hào hùng, tắm trong nắng của tâm hồn Việt Nam.
Đỗ Tú Anh
Cố vấn Nghệ thuật